NİTELİKLİ DOLANDIRICILIKLA SUÇLANIYORUM NE YAPMALIYIM? (2025)
Nitelikli dolandırıcılık, çevremizin ve toplumumuzun güvenini sarsan oldukça ciddi bir suçtur. Fail için ağır sonuçlar doğurur, mağdur için büyük kayıplar yaratır. Suçla karşılaşan kişi ister mağdur ister şüpheli olsun, doğru adımlar atarsa haklarını daha iyi koruyabilir. Delillerin korunması, savcılığa ve mahkemeye zamanında ve usulüne uygun şekilde sunulması büyük önem arz eder.
Nitelikli Dolandırıcılık Nedir?
Nitelikli dolandırıcılık; dolandırıcılık suçunun ağırlaştırılmış şeklidir. Basit dolandırıcılık, bir kişinin hile veya aldatma yoluyla malvarlığında zarar oluşturmasıdır. Ancak bazı durumlarda suçun işleniş şekli, kullanılan araçlar veya mağdurun özellikleri suçu “nitelikli” hale getirir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesi bu suçun ayrıntılarını düzenlemektedir. Örneğin suç, bilişim sistemleri aracılığıyla işlendiğinde ya da kamu kurumlarının araçları kullanıldığında ceza artar. Buradaki temel amaç, toplumsal güveni daha fazla zedeleyen davranışların daha ağır şekilde cezalandırılmasını sağlamaktır.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesinde nitelikli dolandırıcılık suçuna yer verilmiştir.
Nitelikli dolandırıcılık
Madde 158- (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) (Ek: 24/11/2016-6763/14 md.) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/19 md.; Değişik: 3/4/2013-6456/40 md.) Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) (Ek fıkra: 24/11/2016-6763/14 md.) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Sık Karşılaşılan Nitelikli Dolandırıcılık Uygulamaları Nelerdir?
Nitelikli dolandırıcılık suçunın işleniş şekilleri sınırlı değildir. Ancak uygulamada sık karşılaşılan bazı türleri bulunmaktadır. Aşağıda nitelikle dolandırıcılık suçunun sık karşılaşılan işleniş biçimlerine yer verilmiştir.
-
Banka / İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı
Mağdurun banka bilgileri, parolaları veya tek kullanımlık doğrulama kodları ele geçirilerek hesabından para çekilmesi veya farklı hesaplara para transferi yapılmasıdır. Genellikle sahte SMS, arama, phishing (oltalama) siteleri veya zararlı yazılımlar aracılığıyla gerçekleştirilir. -
Yatırım / Ponzi (Sözde Kazanç) Dolandırıcılığı
Yüksek garanti getiri vaadiyle yatırım toplama ve yeni katılımcıların parasıyla önceki yatırımcılara ödeme yapma şeklinde işler. Gerçek bir gelir yaratılmadığı için sistem çöktüğünde çok sayıda kişi zarara uğrar. -
Bilişim / Siber Dolandırıcılık (Phishing, Malware)
E-posta, sahte web siteleri veya kötü amaçlı yazılımlar kullanılarak kişisel veriler, şifreler ve finansal bilgiler çalınır. Bu veriler daha sonra kimlik hırsızlığı veya para transferi için kullanılır. -
Sahte E-Ticaret / Ürün Gönderilmeme Dolandırıcılığı
Gerçek olmayan veya hiç gönderilmeyecek ürünlerin satışını yapıp ödeme aldıktan sonra ortadan kaybolma şeklindedir. Özellikle sosyal medya ve ilan sitelerindeki sahte mağazalar üzerinden yaygındır. -
Sahte İş, Maaş, Kiralama İlanı Dolandırıcılığı
İş veya daire kiralama vaadiyle depozito/ön ödeme talep edilmesi, iş vaadiyle para veya kimlik bilgisi toplama gibi yöntemlerle dolandırıcılık faaliyeti yürütülür. -
Aşk / Tanışma (romance) Dolandırıcılığı
İnternet üzerinden duygusal ilişki kurup güven kazandıktan sonra para, hediye veya banka bilgileri talep edilmesiyle gerçekleşir. Mağdurlar genellikle duygusal manipülasyon nedeniyle büyük meblağlar kaybedebilir. -
Kamu Görevlisi, Avukat, Polis, Hakim, Savcı Olduğu İddiasıyla Dolandırıcılık
Kendini kamu görevlisi olarak tanıtıp “ceza” veya “icra” tehdidiyle ödeme talep edilmesi şeklinde meydana gelir.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Unsurları Nelerdir?
Nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurları aşağıda sıralanmıştır.
-
Hile / Aldatma Fiili: Failin, kurgu, sahte belge, yanıltıcı beyanda bulunma, taklit kimlik, phishing vb. yollarla mağdurun doğru bildiği hâli değiştirmesi, mağdurun iradesinin bu şekilde sakatlanması gerekir.
-
Haksız Menfaat Elde Etme Amacı: Failin amacı başkasına ait mal, para veya bir menfaati hukuka aykırı şekilde kendi ya da üçüncü kişi lehine sağlamaktır. Sadece aldatma yeterli olmayıp bunun maddi veya hukuki bir çıkar sağlama amacı olmalıdır.
-
Mağdurun İradesinin Bozulması: Hile sonucu mağdurun davranışının (ödeme yapmak, mal devretmek, bilgi vermek vb.) değişmesi gerekir. Başka bir ifadeyle aldatma ile elde edilen menfaat arasında nedensellik olmalıdır.
-
Kast: Fail, hareketlerinin hileli olduğunu ve bu yolla haksız menfaat elde etmeyi istediğini bilerek hareket etmelidir. Kasten hareket unsuru mevcuttur. Taksir (ihmal) yeterli değildir.
-
Zarar: Mağdurun maddi açıdan zarar görmüş olması gerekir.
Nitelikli Dolandırıcılık İçin Düzenlenen Cezalar ve Yaptırımlar Nelerdir?
| Madde | Eylem | Ceza |
|---|---|---|
| TCK m. 157 | Hileli davranışlarla kişiyi aldatıp menfaat sağlamak. | 1–5 yıl hapis + 5.000 güne kadar adlî para cezası |
| TCK m. 158/1 | Nitelikli dolandırıcılık sayılan durumlar | 3–10 yıl hapis + 5.000 güne kadar adlî para cezası |
| TCK m. 158/1 (e), (f), (j), (k), (l) | (e) Kamu kurum/kuruluşlarının zararına, (f) Bilişim veya banka/kredi kurumları yoluyla, (j) Açılmaması gereken krediyi açtırmak, (k) Sigorta bedeli almak amacıyla, (l) Kamu görevlisi veya banka/sigorta çalışanı gibi tanıtmak. | Bu bentlerde hapis cezasının alt sınırı 4 yıl olup adli para cezası olarak suçtan elde edilen menfaatin en az 2 katına hükmedilir. |
| TCK m. 158/2 | Kamu görevlisiyle ilişki / hatır kullanma | 3–10 yıl hapis + adlî para cezası |
| TCK m. 158/3 | Suçun üç veya daha fazla kişi tarafından işlenmesi | Bu durumda ceza yarısı oranında artırılır. Suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde ise ceza 1 kat artırılır. |
Nitelikli Dolandırıcılıkla Suçlanıyorum Ne Yapmalıyım?
Nitelikli dolandırıcılıkla karşı karşıya kalmak, hem cezaî hem de hukuki sonuçları ağır bir durumdur. Aşağıdaki adımlar, süreci en doğru ve profesyonel şekilde yönetmenize yardımcı olacaktır.
1. İfadeye çağrılmanız ya da yakalanmanız akabinde bir avukat bulmanız ve yalnız ifade vermemeniz menfaatinize olacaktır.
Nitelikli dolandırıcılık suçu sonuçları itibariyle ciddi bir suçtur. Bu sebeple yetkin bir ceza avukatıyla çalışmak doğrun savunma ile hukuki sürecin en doğru şekilde yürütülmesine imkan verir. Savcılık veya kolluk aşamasında avukatsız ifade vermekten kaçınmanız önem arz etmektedir. Üzerinde düşünülmeyen ifade sebebiyle yanlış veya eksik beyanlar aleyhinize kullanılabilir.
2. Susma hakkınızı kullanmak ve ayrıntılı beyanı avukatınıza bırakmak en doğru tercih olabilir.
Savunma hakkının bir parçası olarak susma hakkınızı kullanmaktan çekinmeyin. Avukatınız gelene kadar olayın teknik ayrıntılarını veya tartışmalı noktaları açıklamayın. Avukatınızla birlikte belirleyeceğiniz strateji çerçevesinde ifadenizi vermeniz yargılama sürecinin lehinize sonuçlanması bakımından büyük önem arz etmektedir.
3. Delilleri derhal muhafaza altına alın.
Delillerin muhafazası davanın kaderini belirleyebilir. Banka dekontları, havale/ EFT kayıtları, e-postalar, SMS/ WhatsApp yazışmaları, sözleşmeler, kamera görüntüleri ve diğer belgeleri mutlaka saklayın ve mümkünse asıllarının kopyalarını alın. Elektronik veriler üzerinde değişiklik yapmayın ve sosyal medya paylaşımlarını silmeyin. Bu deliller hukuki süreç bakımından büyük önem arz etmektedir.
4. Mağdurla doğrudan temas kurmayın.
Mağdur veya mağdurlar ile doğrudan temas kurulması yanlış anlaşılmalara, başka iddialara veya aleyhe yeni delillerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Tüm yazışma ve talepleri avukatınız aracılığıyla yürütün. Doğrudan iletişim hukuki risk yaratabileceği gibi savunmanızı zayıflatabilir.
5. Savunma stratejisi doğru kurulmalıdır.
Nitelikli dolandırıcılık suçu kastla işlenen bir suçtur. Eğer failin hileyle veya aldatma amacıyla hareket etmediği, fiilin hukuka aykırı menfaat sağlama kastıyla yapılmadığı ispat edilirse bu durum savunmaya çok olumlu katkı sağlayacaktır. Kastın olmadığına dair iddialar yazışmalar, kamera kayıtları, tanıklar vb. somut delillerle desteklenmelidir.
6. Dosyadaki delillerin ve kayıtların güvenilirliğinin sorgulanması önemlidir.
Savcılık ve mahkeme sürecinde sunulan belge, elektronik kayıt veya yazışmaların doğruluğu ve bütünlüğü sorgulanmalıdır. Banka dekontları, dijital veriler, e-postalar ve mesajlaşma dökümleri teknik incelemeye tabi tutulmalıdır. Bu verilerin karartılma, değiştirilme veya sonradan üretilme ihtimali profesyonel bilirkişi incelemesiyle tespit edilebilir. Delillerin hukuka uygun şekilde elde edilip edilmediği, delillerin bütünlüğünün bozulup bozulmadığı hususları savunmanız bakımından büyük önem arz etmektedir.
Nitelikli Dolandırıcılık Mağduru Olmamak İçin Alınacak Önlemler
1. Kimlik ve banka bilgileri kimseyle paylaşılmamalıdır.
T.C kimlik numarası, banka hesap bilgileri, kart numarası, şifreler veya kimlik belgelerinizin kopyalarını kesinlikle yetkisiz kişilerle paylaşmayın. Bu tür bilgilerin gizliliğini korumak kimlik hırsızlığı, hesap ele geçirilmesi ve benzeri riskleri büyük ölçüde azaltır.
2. Güvenilir e-ticaret ve ödeme kanallarının kullanın.
İnternetten alışveriş yaparken yalnızca bilinen ve güvenilir siteleri tercih edin. Adres çubuğunda SSL (https://) bulunmasına, satıcı bilgilerinin doğrulanmış olmasına ve kullanıcı yorumlarına dikkat edin. Tarayıcı ve cihazlarınızda arka planda çalışabilecek şüpheli uygulamaların yüklenmesini engellemek için güncel antivirüs ve güvenlik yazılımları kullanın.
3. Yüksek kazanç vaatlerine şüpheyle yaklaşın.
Yüksek getiri vadeden mesajlar, grup sohbetleri ve spekülatif tavsiyeler genellikle yüksek risk içerir. Herhangi bir yatırım kararı öncesi bu konuda güvenilir finansal kaynaklar ve danışmanlardan ya da bankanızın müşteri temsilcisinden bilgi almak sizi dolandırıcılara karşı koruyacaktır.
4. İki faktörlü kimlik doğrulamayı (2FA) etkinleştirin.
Bankacılık, e-posta, devlet kurumları ve diğer hassas web sitelerdeki işlemlerin güvenliğini sağlamak adına iki faktörlü doğrulama kullanın. İki faktörülü doğrulama, bilginiz olmadan hesaplarınıza erişimi oldukça zorlaştıran bir yöntem olduğundan siber güvenlik uzmanları tarafından da tavsiye edilmektedir.
5. Resmî görünümlü mesajlara şüpheyle yaklaşın.
Bankalar veya kamu kurumları adı altında size gönderilen SMS, e-posta, telefon aramalarına itibar etmeyin. Özellikle gelen linkleri kesinlikle açmayın. Şüpheli bir bildirim aldığınızda doğrudan ilgili kurumun resmi telefon numarasını kullanarak iletişime geçin.
6. Tanımadığınız kişilerle yapılacak her türlü işlemi yazılı sözleşme ile yapmaya özen gösterin.
Herhangi bir ticari işlem, ödeme veya yatırım ilişkisinde taraflarca yazılı sözleşme imza edilmesinde fayda vardır. Sözleşme şartları, ödeme planları ve sözleşmeden doğan yükümlülükler açıkça yazılı değilse bu kişilerle işlem yapmaktan kaçınmalısınız.
7. Şüpheli durumda derhal bankayı ve kolluk kuvvetlerini bilgilendirin.
Hesabınızdan izinsiz işlem tespit ettiğinizde veya şüpheli bir talep geldiğinde önce bankanızı, ardından karakola giderek şikayette bulunmak suretiyle kolluk kuvvetlerini (emniyet/ilçe jandarma) derhal haberdar ediniz. Erken bildirim, asıl şüphelilerin yakalanmasına olanak verebileceği gibi şüpheli transferlerin iptali, hesapların bloke edilmesine de imkân verebilir.
8. Tanınmayan kişilere para transferi yapılmamalı ve hesaba para alınmamalıdır.
Tanımadığınız veya kaynağı belirsiz kişiler kesinlikle para transferi yapmayın ve hesabınıza para almayın. Şüpheli talepler organize suç, kara para aklama veya başka hukuka aykırı faaliyetlerin parçası olabilir. Bu tür işlemler bilgi olunmadan dahi yapılmış olsa yasal sorumluluk doğurabilir.
Sonuç
Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte özellikle bilişim suçları kapsamında nitelikli dolandırıcılık vakalarında belirgin bir artış gözlemlenmektedir. Bu artış, nitelikli dolandırıcılık fiilinin farklı bir boyuta evrilmesine yol açmaktadır. Bu çerçevede yalnızca maddi zarara uğrayan kişiler değil, aynı zamanda erişilebilir hâle gelen kişisel veriler üzerinden de suç isnadıyla karşı karşıya kalan yeni bir mağduriyet alanı ortaya çıkmaktadır.
Bu risklerin azaltılabilmesi için kimlik ve banka bilgilerinin açık kaynaklarda paylaşılmaması, cep telefonlarına gelen SMS ve e-postalardaki kaynağı belirsiz bağlantılara tıklanmaması önem arz etmektedir. Dolandırıcılık suçlarına ilişkin en etkili savunmanın, gerekli önlemlerin zamanında alınması suretiyle gerçekleştirilebileceği unutulmamalıdır.
Haksız yere dolandırıcılıkla suçlanıyorsanız Haksız Yere Dolandırıcılıkla Suçlanıyorum Ne Yapmalıyım? makalemizi inceleyebilirsiniz.
Nitelikli dolandırıcılık suçu ve cezası hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız Nitelikli Dolandırıcılık Suçu ve Cezası makalemizi inceleyebilirsiniz.