SAVCILIKTA İFADE VERME (2025)
Savcılıkta ifade verme, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 147. maddesi uyarınca yürütülen ceza soruşturmasının temel usullerinden biridir ve bireyin şüpheli, mağdur veya tanık sıfatıyla soruşturma makamına sunduğu resmi beyanı ifade eder. Bu süreç, ceza adalet sisteminin maddi gerçeğe ulaşmasında kritik rol oynar. İfade alma işlemi sırasında kişiye yöneltilen suçlamalar açıklanır, hakları hatırlatılır ve bu doğrultuda özgür iradesine dayalı beyanı kayıt altına alınır. Özellikle şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrılan kişiler açısından, ifade içerikleri ileride açılacak ceza davasının temel delillerinden biri haline gelebilir. Bu nedenle savcılıkta ifade verme, sadece bir prosedür değil, aynı zamanda hak ve yükümlülüklerin titizlikle gözetilmesi gereken bir hukuki işlemdir.
Bir kişi hakkında şikâyet olduğunda, suç işlendiğine dair bir ihbar alındığında veya doğrudan şüpheli durumuna düşüldüğünde savcılık makamı, olayı aydınlatmak için ilgili kişilerin beyanlarına başvurur. Bu kapsamda ifade verme işlemi hem şüpheli hem de müşteki (mağdur) açısından büyük önem taşır.
Savcılıkta Neden İfade Verilir?
Savcılıkta ifade verme süreci, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında yürütülen soruşturma aşamasının en önemli adımlarından biridir. İfade alınması, olayın aydınlatılması, maddi gerçeğe ulaşılması ve delillerin toplanması açısından zorunlu ve işlevseldir.
Şüpheli Sıfatıyla İfade
Eğer bir kişi hakkında suç işlendiğine dair somut bir iddia varsa, savcılık o kişiyi şüpheli sıfatıyla ifadeye çağırabilir. Bu durumda kişi, CMK m.147 uyarınca kendisine yöneltilen suçlamalardan haberdar edilir ve savunma hakkı çerçevesinde ifade verir.
Mağdur/Müşteki Sıfatıyla İfade
Bir kişi suçtan zarar görmüşse, mağdur veya müşteki sıfatıyla ifadesi alınır. Mağdurun anlatımları, olayın çözümünde ve şüphelinin tespiti noktasında kritik delil niteliği taşıyabilir.
Tanık Sıfatıyla İfade
Bazen kişiler doğrudan taraf olmasalar dahi tanık sıfatıyla bilgi sahibi oldukları konular hakkında beyan vermek üzere savcılığa çağırılırlar.
Savcılıkta İfade Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
Savcılıkta ifade verirken yapılan en büyük hatalardan biri, sürecin hafife alınmasıdır. Halbuki ifade, ileride açılabilecek davalarda delil niteliğinde kullanılabilir. Bu nedenle dikkatli ve bilinçli hareket edilmesi gerekir.
- Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, kişi ifadesini mutlaka bir müdafi (avukat) huzurunda verebilir. Hatta bazı durumlarda avukat bulunması zorunludur (özellikle çocuklar, zihinsel engelliler, ağır suçlar gibi).
- İfade verirken kimse kendini veya bir yakınını suçlayacak beyanda bulunmaya zorlanamaz. “Susma hakkı” olarak bilinen bu hak, CMK m.147’de açıkça düzenlenmiştir.
- Hiçbir birey, fiziksel veya psikolojik baskı altında ifade veremez. İfade işlemi, özgür irade ile ve hukuki sınırlar içinde yürütülmelidir.
- Savcılıkta verilen ifadeler yazılı hale getirilir ve kişiye okunarak imzalatılır. Bu aşamada mutlaka ifade metni dikkatlice okunmalı ve itiraz varsa eklenmelidir. Eksik, hatalı veya anlamını değiştiren ifadeler düzeltilmeden imza atılmamalıdır.
Verilen ifadeler, hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında kullanılabilir. Özellikle çelişkili beyanlar yargılama sürecini aleyhe etkileyebilir. Bu nedenle, aceleci ve hazırlıksız açıklamalardan kaçınılmalıdır. Karakolda ifade işlemleri tamamlandı ise bu hususta “Karakolda İfade Verdikten Sonraki Süreç” isimli makalemize göz atabilirsiniz.
Dolandırıcılık Suçundan Savcılıkta İfade Verme
Dolandırıcılık suçu (TCK m.157 ve 158), hileli davranışlarla bir kişiyi aldatıp onun veya başkasının malvarlığını hukuka aykırı şekilde ele geçirmeyi konu alır. Bu suçtan dolayı savcılığa çağrılan kişiler, genellikle banka hesap hareketleri, para transferleri, yazışmalar, sözleşmeler veya sosyal medya mesajları gibi maddi deliller çerçevesinde sorgulanır.
İfade sürecinde, şüphelinin kastı, menfaat sağlama amacı, aldatma yöntemi gibi unsurlar detaylıca incelenir. Nitelikli dolandırıcılık durumlarında (örneğin kamu görevlisi sıfatı takınmak, dini duyguları istismar etmek), ceza çok daha ağır olabileceğinden ifade öncesi mutlaka ceza hukuku alanında uzman bir avukatın desteği alınmalıdır.
Hırsızlık Suçundan Savcılıkta İfade Verme
Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesinde düzenlenen hırsızlık suçu, başkasına ait taşınır bir malın izinsiz olarak alınması eylemini ifade eder. Şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrılan kişiye; olayın yeri, zamanı, kamera kayıtları, parmak izi, tanık beyanları gibi somut deliller gösterilerek suçlamaya ilişkin açıklama yapması istenir.
Basit hırsızlıkta bile ifade sırasında verilecek beyanların mahkemede delil niteliği taşıyacağı unutulmamalıdır. Özellikle suç tarihinde başka bir yerde olduğunu iddia eden kişiler için delil sunmak (örneğin konum verisi, tanık, belge) kritik önemdedir.
Uyuşturucu Ticareti Suçundan Savcılıkta İfade Verme
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, TCK m.188’de ağır ceza kapsamında düzenlenmiştir. Bu suçtan dolayı ifadeye çağrılan kişiler, çoğunlukla telefon dinlemeleri, fiziki takip raporları, yakalama tutanakları veya delil niteliğindeki maddeler üzerinden sorgulanır.
Savcılık ifadesinde şüpheliye sadece madde bulundurup bulundurmadığı değil, bu maddenin satış kastıyla mı yoksa kullanım amacıyla mı bulundurulduğu sorulur. Çünkü bu ayrım, suça ilişkin nitelendirme ve ceza miktarı açısından son derece belirleyicidir. Kullanım sınırını aşan miktarlarda madde bulunması, satış kastının karinesi olarak değerlendirilebilir.
Uyuşturucu suçlarında ifade verirken uzman ceza avukatı eşliğinde sürece dahil olmak, hem tutuklama riskini azaltabilir hem de etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanma imkânı sağlayabilir.
Cinsel Saldırı Suçundan Savcılıkta İfade Verme
TCK m.102 kapsamında düzenlenen cinsel saldırı suçu, mağdurun beyanı, adli tıp raporları, tanık ifadeleri ve dijital deliller ışığında yürütülür. Cinsel suçlarda savcılık ifadesi alınırken, hem fail hem de mağdur açısından olayın detayları psikolojik açıdan hassas bir çerçevede sorgulanır.
İfadeye çağrılan şüphelinin, karşılıklı rızaya dair somut bir savunması varsa bunu açık ve hukuki bir şekilde sunması gerekir. Ayrıca WhatsApp mesajları, geçmiş ilişkiler, kamera görüntüleri ve tanık beyanları da ifade sürecinde değerlendirilir.
Bu tür suçlamalar ciddi sosyal ve hukuki sonuçlar doğurduğu için, ifade aşamasında hakların eksiksiz kullanılması son derece önemlidir.
Tehdit ve Hakaret Suçlarından Savcılıkta İfade Verme
Tehdit (TCK m.106) ve hakaret (TCK m.125) suçlarında şüpheliler genellikle mesaj içerikleri, sosyal medya paylaşımları, tanık beyanları ve ses kayıtları üzerinden savcılıkça sorgulanır. Bu suçlar şikâyete bağlı suçlar olduğundan mağdurun şikâyetinden vazgeçmesi durumunda süreç sonlanabilir.
İfade sırasında, sarf edilen sözlerin hangi ortamda, hangi niyetle söylendiği önemlidir. Özellikle hakaret suçlarında, ifadelerin kamu önünde mi yoksa özel ortamda mı gerçekleştiği cezayı etkileyebilir. Bu nedenle savcılık ifadesi verirken mesaj içerikleri, ses kayıtları veya ekran görüntüleri gibi somut belgeler üzerinden dikkatli açıklamalar yapılmalıdır.
Mala Zarar Verme Suçundan Savcılıkta İfade Verme
TCK m.151-152 kapsamında düzenlenen mala zarar verme suçu, genellikle araç çizme, cam kırma, ürün tahribi gibi eylemleri kapsar. İfade sırasında failin kastı, zarar miktarı ve olayın koşulları detaylı biçimde sorgulanır.
Şüpheli, zararın kasıtlı mı yoksa dikkatsizlik sonucu mu meydana geldiğini savunabilir. Bilinçli taksir, failin lehine bir değerlendirme sağlayabilir. Öte yandan zarar miktarı azsa uzlaşma mekanizması devreye girebilir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atma Suçundan Savcılıkta İfade Verme
Alkol veya uyuşturucu etkisindeyken araç kullanmak, aşırı hız, ters şerit ihlali gibi davranışlar TCK m.179 kapsamında “trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu” olarak değerlendirilir. Bu suçtan dolayı ifadeye çağrılan kişi, alkol raporu, kamera kayıtları ve polis tutanağı gibi belgeler doğrultusunda sorgulanır.
Savcılıkta ifade verirken; olay sırasında yolda başka araç olup olmadığı, kazaya neden olunup olunmadığı ve kaza sonrası davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır. İfadenin tutuklama ya da adli kontrol gibi sonuçlar doğurabileceği unutulmamalıdır.
Savcılıkta İfade Verdikten Sonraki Süreç Nasıl İşler?
İfade verme süreci tamamlandıktan sonra dosya savcılık makamının takdirindedir. Sürecin bundan sonraki kısmı, şüphelinin lehine veya aleyhine gelişebilecek birçok adımı içerir.
Soruşturmanın Genişletilmesi
Savcı, ifadeye ek olarak başka deliller toplanmasını gerekli görürse; tanık dinleme, keşif yapma, bilirkişi incelemesi gibi adımlara başvurabilir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK)
Eğer eldeki deliller suç işlendiğini göstermeye yeterli değilse savcı, dosya hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Bu durumda dava açılmaz.
İddianame Düzenlenmesi
Savcı, şüpheli hakkında kamu davası açılmasını gerektiren yeterli şüpheye ulaşmışsa iddianame düzenler ve dosya ilgili ceza mahkemesine gönderilir.
Savcılıkta İfade Verdikten Sonra Soruşturma Dosyası
Soruşturma dosyası, savcılığın olayla ilgili topladığı tüm bilgi ve belgeleri içerir. İfade, bu dosyanın en temel bileşenlerinden biridir.
Delil Toplama Süreci
İfade sonrasında savcılık delil toplama sürecine devam eder. Kamera görüntüleri, telefon kayıtları, banka dekontları gibi belgeler dosyaya eklenir. Bu delillerin ifade ile çelişip çelişmediği kritik bir değerlendirme kriteridir.
Dosyanın Avukat Tarafından İncelenmesi
Şüpheli veya müşteki avukatı, ifade sonrası soruşturma dosyasını inceleyerek strateji belirleyebilir. Bu hak CMK m.153 kapsamında düzenlenmiştir. Avukat dosya içeriğine ulaşabilir, yeni delil sunabilir veya hukuki görüş beyan edebilir.
Uzlaşma ve Seri Muhakeme
Bazı suçlar uzlaşmaya veya seri muhakeme usulüne tabidir. İfade sonrası bu usullerin uygulanması halinde dava açılmadan süreç sonlanabilir. Uzlaşma, tarafların rızasıyla yapılır ve başarılı olması halinde dosya kapanır.
Savcılık Soruşturma Aşamaları
Savcılık nezdindeki soruşturma süreci bir dizi aşamadan oluşur. Bunlar genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:
1. Suç İhbarı veya Şikayet
Soruşturma, genellikle bir vatandaşın suç duyurusu veya kolluk birimlerinin hazırladığı tutanaklarla başlar.
2. Soruşturma Dosyasının Açılması
Savcılık, şikayet üzerine dosya numarası verir ve gerekli işlemleri başlatır.
3. Delillerin Toplanması
Tanıkların ifadeleri alınır, suç delilleri toplanır, teknik incelemeler yapılır.
4. Şüphelinin İfadesinin Alınması
Şüpheli, savcılığa çağrılarak ifadesi alınır. Gerekirse tutuklama, adli kontrol gibi tedbirler değerlendirilir.
5. Değerlendirme ve Karar
Savcı, elde edilen tüm delilleri değerlendirerek KYOK kararı verir ya da iddianame düzenler.
Savcılıkta İfade Verdikten Sonra Avukat Tutmalı Mıyım?
İfade sürecinden sonra avukat ile çalışmak, sürecin gidişatını doğrudan etkileyebilir. Savcılık nezdindeki dosya kapansa dahi, ileride tekrar açılma, şikâyet yenilenmesi, itiraz gibi durumlar gündeme gelebilir.
İfade sonrası şüpheli açısından en önemli adım, savunma stratejisinin belirlenmesidir. Avukat, ifadede kullanılan ifadelerin mahkemede nasıl yorumlanabileceğini değerlendirir. Avukat, dosyada usulsüzlük olup olmadığını inceler, müvekkilin lehine olan hususları öne çıkarır, gerektiğinde itiraz eder ve müvekkili temsil eder. Ceza soruşturmasında avukatla temsil, sürecin denetimli ve hakkaniyete uygun ilerlemesini sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Savcılıkta ifade vermeye çağrıldım, gitmezsem ne olur?
İfade vermek için yapılan çağrıya uymayan kişi hakkında, savcılık zorla getirme kararı verebilir. Bu karara uymamak kolluk zoruyla getirilmenize neden olabilir.
Savcılıkta ifade verirken susma hakkımı kullanabilir miyim?
Evet. Kimse kendisini veya yakınlarını suçlayacak bir beyanda bulunmak zorunda değildir. Susma hakkı anayasal bir haktır.
Savcılık ifademi değiştirebilir miyim?
İfade değiştirme mümkündür; ancak daha önce verdiğiniz beyanlar dosyada yer alacağı için çelişkili beyanlar yargılama sürecinde aleyhinize yorumlanabilir.
İfade verdikten sonra dava açılması ne kadar sürer?
Bu süre, dosyanın niteliğine göre değişir. Delil durumu, bilirkişi incelemeleri, tanıkların ifadesi gibi etkenler süreyi uzatabilir. Savcı iddianame düzenlerse birkaç hafta içinde dava açılabilir.
Savcılıkta avukat tutmak şart mı?
Bazı suçlarda avukat zorunludur, bazı durumlarda ise isteğe bağlıdır. Ancak ceza soruşturmasının ciddiyeti ve ifadenin etkisi düşünüldüğünde her zaman bir avukattan hukuki destek alınması tavsiye edilir.
Müşteki olarak ifade verirken de avukat gerekli mi?
Mağdur konumunda olan kişinin de avukatla temsil edilmesi yararlı olur. Zira beyanların hukuki anlamı, tazminat talepleri veya korunma tedbirleri avukat rehberliği ile daha etkili sunulabilir.
Savcılık ifadesi video ile mi kayıt altına alınır?
Genellikle ifadeler yazılı olarak alınır. Ancak bazı durumlarda, özellikle kolluk aşamasında görüntülü kayıt yapılabilir.
Şikâyetimi geri çekersem soruşturma kapanır mı?
Bazı suçlar şikâyete bağlıdır. Bu suçlarda şikâyetin geri alınması, soruşturmanın sona ermesine neden olabilir. Ancak kamu davası niteliğinde olan suçlarda savcılık yine de soruşturmaya devam edebilir.
Suçsuz olsam bile ifade vermeli miyim?
Evet. Suçsuzsanız da ifade vermek hakkınızdır. Doğru ve tutarlı bir ifade, sizin lehinize olacak delil niteliği taşıyabilir.
İfade verdikten sonra yurtdışına çıkabilir miyim?
Eğer adli kontrol, yurtdışı yasağı gibi bir tedbir konulmamışsa yurtdışına çıkmanızda yasal engel yoktur. Ancak yine de dosyanın içeriğine göre avukatınızdan bilgi almanız önerilir.
SONUÇ
Savcılıkta ifade verme süreci, sadece bir prosedür değil, kişinin hukuki geleceğini doğrudan etkileyen bir aşamadır. Şüpheli, müşteki veya tanık olun; ifade verirken dikkatli olunmalı, haklarınız bilinmeli ve mümkünse uzman bir ceza avukatı desteğiyle hareket edilmelidir. Her ifade, ileride açılabilecek davalarda karşınıza çıkabilir. Bu nedenle süreci hafife almak yerine bilinçli adımlar atmak en doğru yoldur.
Eğer savcılık aşamasında bir çağrı aldıysanız ya da ifade verdikten sonra ne olacağını bilmiyorsanız, hukuk büromuzla iletişime geçerek profesyonel destek alabilirsiniz. Avukat desteği, sizin adınıza sürecin titizlikle yürütülmesini sağlar.
