CASUSLUK SUÇLARI ( TCK 328- 339)

Casusluk suçları, bir devletin güvenliğini, siyasal menfaatlerini veya askeri yapısını tehlikeye sokacak şekilde gizli bilgilerin yabancı devletlere veya yetkisiz kişilere açıklanması olarak tanımlanır. Türk Ceza Kanunu’nun 328 ila 339. maddeleri arasında düzenlenen bu suçlar, devletin temel varlığına yönelik ağır suçlar kategorisindedir.

Casusluk Suçu Nedir?

Casusluk suçu, bir devletin güvenliğini, siyasal menfaatlerini veya askeri yapısını tehlikeye sokacak şekilde gizli bilgilerin yabancı devletlere veya yetkisiz kişilere açıklanması olarak tanımlanır. Türk Ceza Kanunu’nun 328 ila 339. maddeleri arasında düzenlenen bu suçlar, devletin temel varlığına yönelik ağır suçlar kategorisindedir.

Casusluk faaliyetleri yalnızca doğrudan bilgi sızdırmakla sınırlı olmayıp, bilgi toplama, aktarma, teşvik etme veya kolaylaştırma gibi eylemleri de kapsar.

Türk Ceza Kanunu’nda Casusluk Suçları (TCK 328-339)

TCK Maddesi	Suç Tanımı	Ceza Aralığı
TCK 328	Yetkisiz kişiye devlet güvenliği bilgisi verme	5-12 yıl
TCK 329	Devlet sırlarını açıklama	5-10 yıl
TCK 330	Savaşta casusluk	Ağırlaştırılmış müebbet
TCK 331	Yabancı devletle işbirliği	10-15 yıl
TCK 332	Askeri casusluk	8-15 yıl
TCK 336	Kamu görevlisinin casusluğu	Ceza artırımı

TCK 328 – Devletin Güvenliğine İlişkin Belgeleri Elverişli Olmayan Kişilere Verme :Bu madde, devletin güvenliğine ilişkin gizli belgeleri, bu bilgileri öğrenmeye yetkili olmayan kişilere vermeyi suç olarak tanımlar. Suçun işlenmesi hâlinde 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir.

Örneğin bir memurun görevdeyken edindiği askeri belgeleri üçüncü kişilere aktarması TCK 328 kapsamına girer.

TCK 329 – Devlet Sırlarını Açıklama : Devletin siyasal yararlarına zarar verecek nitelikteki sırların açıklanması, TCK 329 kapsamında cezalandırılır. Bu suçun cezası, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer fail kamu görevlisiyse ceza yarı oranında artırılır.

TCK 330 – Savaşta Casusluk Yapmak :  Savaş sırasında düşman devlet lehine casusluk yapmak çok daha ağır yaptırımlara tabi tutulmuştur. TCK 330’a göre savaş zamanı yapılan casusluk eylemleri için ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir.

TCK 331 – Yabancı Devletle Siyasi veya Askeri Casusluk Amaçlı İşbirliği : Bu madde, bir yabancı devletle gizli anlaşmalar yaparak Türkiye aleyhine siyasi veya askeri çıkarlar sağlamak amacıyla işbirliği yapan kişileri kapsar. Ceza: 10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıdır.

TCK 332 – Türkiye’ye Karşı Askeri Casusluk : Türkiye’nin askeri yapısı, savunma planları veya stratejik faaliyetlerine ilişkin bilgileri toplayarak yabancı devletlere aktaran kişiler, bu maddeye göre 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

TCK 333-339 – Yardım, Teşebbüs ve Ağırlaştırıcı Nedenler : Bu maddeler casusluk suçuna yardım edenleri, suça teşebbüs edenleri ve ağırlaştırıcı nedenleri (örneğin suçu örgütlü şekilde işlemek, kamu görevlisinin suça karışması gibi) düzenler. Cezalar 3 yıldan ağırlaştırılmış müebbet hapse kadar değişkenlik gösterir.

SİYASAL VE ASKERİ CASUSLUK SUÇU

TCK 328’e göre, devletin güvenliğiyle veya iç/dış siyasal yararlarıyla doğrudan ilgili bilgi, belge veya dokümanların, siyasal ya da askeri casusluk gayesiyle ele geçirilmesi suç sayılır. Buradaki kilit unsur, bilgilerin salt temin edilmesinin bile suçun oluşması için yeterli kabul edilmesidir.

Bu suçun işlenmesi için herhangi bir şekilde bilgilerin açıklanması veya paylaşılması gerekmemektedir. “Temin etmek” eylemi tek başına yeterlidir. Yani failin, gizli bilgilere ulaşmak için çaba sarf ederek bu bilgileri öğrenmesi, fiili tamamlar. Bilgi elde etmenin yöntemine bakılmaksızın – belge çalmak, kopya almak, fotoğraf çekmek veya dijital veri kaydetmek gibi – eylem suç kapsamına girer.

TCK 328, bu yönüyle bağlı hareketli suç niteliği taşır. Fiilin işlenme biçimi çeşitlenebilir ancak cezai sorumluluğu etkileyen asıl unsur, “casusluk maksadıyla bilgi temini”dir.

Yargıtay kararları ve öğretide yer alan kriterlere göre, siyasal veya askerî casusluk suçunun oluşabilmesi için şu koşullar birlikte gerçekleşmelidir:

1. Bilgilerin gerçekliği: Elde edilen belgelerin ya da içeriklerin gerçek ve doğru olması gerekir. Asılsız, sahte ya da değersiz bilgiler bu kapsamda değerlendirilmez.

2. Gizlilik niteliği: Suçun işlendiği tarih itibariyle bilgiler hâlen gizli olmalıdır. Zaman içinde gizliliğini yitirmiş belgeler suç unsuru oluşturmaz.

3. Gizli kalması gereken nitelik: Bilgiler, devletin güvenliği veya siyasal/askerî menfaatleri açısından gizli tutulması gereken bilgiler olmalıdır.

4. Casusluk amacı: Bilgi temini, siyasal veya askerî casusluk gayesiyle yapılmalıdır.

5. Çaba gerekliliği: Bilgilerin temini, basit rastlantılarla değil, özel bir gayret ve çaba sonucu elde edilmelidir.

6. Yabancı devlet yararına hareket: Bilgiler, başka bir devletin çıkarları doğrultusunda ele geçirilmiş olmalıdır.

7. Türkiye aleyhine sonuç doğurması: Faaliyet, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin zararına sonuçlar doğurmalıdır.

8. Organize talep veya anlaşma: Faaliyet genellikle lehine casusluk yapılan devletin açık ya da örtülü yönlendirmesiyle gerçekleştirilmiş olmalıdır.

Devletin Güvenliğine ve Siyasal Yararlarına İlişkin Bilgileri Açıklama Suçu 

TCK 329. maddesinde düzenlenen bu suç, devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgileri açıklama halinde gündeme gelmektedir. “Açıklama” eylemi madde gerekçesinde, devlet sırrının nakledilmesi, bildirilmesi şeklinde belirtilmiştir. Kamu görevlileri veya görevinden dolayı bu bilgilere sahip olan kişilerin suçu işlemesi hâlinde, ceza yarı oranında artırılır.

TCK 329. maddesinde yer alan “Devlet sırrı” kavramı  Kanunda oldukça sınırlı ve özel koşullarla tanımlanmış, çerçevesi çizilmiştir.  Yargıtay kararlarında da, açıklanması hâlinde devletin güvenliğine zarar verecek nitelikte veriler dışında, sadece gizli veya özel olan bilgilerin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği açıkça ifade edilmiştir. Yani başka deyişle; zaman içinde gizliliğini yitirmiş belgeler veyahut açıklanması halinde devletin güvenliğine zarar verebilecek nitelikte olmayan veriler suç unsuru oluşturmaz.

Yargıtay kararlarında ve öğretiye göre devlet sırrı sayılabilecek bilgiler şunlardır: Savunma sanayi projeleri,Askeri harekât planları,Dış politika belgeleri, İstihbarat raporları, Ulusal güvenlik strateji notları, Sınırlarda konuşlandırma planları, Kriptolu haberleşme sistemleri ve içerikleri. Bu bilgilerin kamuya açıklanması hâlinde, devletin siyasal yararları zedelenebilir, diplomatik ilişkiler bozulabilir veya ulusal güvenlik doğrudan tehdit altına girebilir.

TCK 329 kapsamında cezai sorumluluğun doğması için aşağıdaki koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekir:

1. Bilginin gerçekliği: Açıklanan bilgi, içerik itibarıyla gerçek ve doğru olmalıdır.

2. Gizlilik niteliği: Bilgi veya belge, suç tarihine kadar gizliliğini koruyor olmalıdır.

3. Gizli kalmasının gerekliliği: Devletin güvenliği veya siyasi çıkarları açısından bilginin saklı tutulması zorunlu olmalıdır.

4. Yetkisiz açıklama: Bilgi, yetkili olmayan kişi ya da kurumlara aktarılmış olmalıdır.

5. Açıklama fiilinin gerçekleşmesi: Suç, yalnızca temin etme değil, açıklama eylemiyle tamamlanır.

“Açıklama”, bilginin doğrudan paylaşılması, yayılması veya kamuoyuyla paylaşılmasını ifade eder. Belgeleri basın-yayın organlarına vermek, sosyal medyada paylaşmak, yabancı devlet görevlilerine aktarmak, mahkeme veya idari işlemlerde yetkisiz kişilere sunmak, e-posta ya da mesaj yoluyla ifşa etmek eylemleri açıklama kapsamında değerlendirilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bilginin herhangi bir biçimde üçüncü kişilere aktarılmasıyla suçun tamamlanmış sayılmasıdır.

TCK 329 ile korunan hukuki değer, devletin güvenliği, siyasal istikrarı ve dış ilişkilerdeki itibarıdır. Bu nedenle, devletin gizli bilgilerini açıklamak yalnızca etik bir ihlal değil, aynı zamanda cezai yaptırımla karşılaşılabilecek ağır bir suçtur.

Özellikle kamu görevlilerinin görev sırasında ve sonrasında gizli bilgilere ilişkin açıklamalarda bulunurken yüksek hassasiyet göstermesi, olası cezai sorumluluğu önleyecektir. Bu tür suçlamalarla karşılaşan kişiler ise süreci bir ceza avukatı eşliğinde yürütmelidir.

TCK 329 uyarınca devlet sırlarını açıklama suçu, hem kasten hem de taksirle işlenebilecek suçlardandır. Suçun taksirle işlendiğinden söz edilebilmesi için, bilginin gizli olduğunun farkında olunmaması, tedbirsizlik, özensizlik veya dikkatsizlik sonucu bilginin açıklanması, bilgiye ulaşma yetkisinin bulunması ancak açıklama konusunda ihmal gösterilmesi gerekmektedir. Fiil, failin taksiri sonucu meydana gelmiş ise birinci fıkrada yazılı olan halde, faile altı aydan iki yıla hapis cezası öngörülmüştür.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Casusluk suçu nedir?

Casusluk suçu, devletin güvenliği, siyasal yararları veya askeri yapısıyla ilgili gizli bilgilerin yetkisiz şekilde elde edilmesi, aktarılması veya açıklanmasıdır. Bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 328-339. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Casusluk suçu ile devlet sırlarını açıklama suçu arasındaki fark nedir?

• TCK 328 (Casusluk): Gizli bilgilerin temin edilmesi ve bu fiilin yabancı devlet yararına gerçekleştirilmesi gerekir.

• TCK 329 (Devlet sırlarını açıklama): Gizli bilginin yetkisiz kişilere açıklanması yeterlidir, casusluk amacı aranmaz.

Casusluk suçu işlemek için bilginin açıklanması şart mı?

Hayır. TCK 328’e göre suç, bilginin temin edilmesiyle oluşur. Açıklama yapılmamış olsa bile yalnızca gizli bilgiye erişilmesi suçun oluşması için yeterlidir.

Kamu görevlisi casusluk suçu işlerse cezası artar mı?

Evet. Kamu görevlileri görevleri gereği ulaştıkları bilgileri yetkisiz şekilde açıklarsa, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Casusluk suçlarında yargılama nerede yapılır?

Bu suçlar ağır ceza mahkemelerinde görülür. Soruşturma aşamasında gizlilik kararı verilir.

Casusluk suçlarında sadece bilgi kopyalamak suç sayılır mı?

Evet. Belgeyi çalmak, kopyalamak, fotoğrafını çekmek ya da dijital olarak aktarmak gibi yöntemlerle bilgiye ulaşmak, suçun oluşması için yeterlidir.

Devlet sırrı olmayan bir bilgi için casusluk suçu oluşur mu?

Hayır. Bilginin suç tarihi itibarıyla gizlilik derecesinin bulunması, casusluk suçunun oluşması için zorunludur.

Yanlışlıkla gönderilen veya açık kaynakta bulunan bir bilgi casusluk suçu doğurur mu?

Eğer bilgi kamuya açık hale gelmişse veya gizlilik niteliğini kaybetmişse, bu bilginin temin edilmesi ya da paylaşılması suç sayılmaz. Ancak kasıtlı olarak temin edilip gizli olduğu biliniyorsa, suç oluşabilir.

Casusluk suçundan beraat mümkün mü?

Evet. Eğer bilginin gizli olmadığı,failin casusluk amacı taşımadığı, bilgiye yetkili olarak erişildiği, elde edilen bilginin sahte ya da önemsiz olduğu ispatlanırsa, beraat mümkündür.

Casusluk suçlarında etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir mi?

Hayır. TCK 328 ve 329 kapsamında etkin pişmanlık hükümlerine açıkça yer verilmemiştir. Ancak sanığın yargılama sürecinde bilgi vermesi veya zarar doğmadan suçu önlemesi ceza indirimi gerekçesi olarak değerlendirilebilir.

Casusluk suçunda zamanaşımı süresi ne kadardır?

TCK 328 için 15 yıl, TCK 329 için 10 yıl,TCK 330 (ağırlaştırılmış müebbet gerektiren suçlar) için zamanaşımı uygulanmaz.