GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA https://baf.av.tr/genel-yolla-vatandaslik-kazanma/

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA (2025)

Genel yolla vatandaşlık kazanma, 5 yıl kesintisiz Türkiye’de ikamet etme şartına bağlı olan vatandaşlık kazanma halidir. Buna göre, Türkiye’de beş yıl kesintisiz ikamet eden yabancılar Kanunda belirtilen diğer şartları da sağlaması halinde Türk Vatandaşlığına başvurabilir.

Genel olarak ifade etmek gerekir ise; 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu 5.maddesinde Türk vatandaşlığının kazanılması halini iki şekilde düzenlemektedir. Bunlar, doğumla kazanılan vatandaşlık ve sonradan kazanılan vatandaşlık halidir. Doğumla kazanılan vatandaşlık ise; soy bağı yoluyla yani ana veya babadan birinin Türk vatandaşı olması halinde kazanılmaktayken bir diğer sebebi ise doğum yeri Türkiye olan ana babası belli olmayan veya herhangi bir sebeple başka devletin vatandaşlığını kazanamayan çocuğun doğumu itibariyle Türk vatandaşlığını kazanması halidir.

Sonradan kazanılan vatandaşlık durumu da yetkili makam kararıyla vatandaşlık kazanma, genel yolla vatandaşlık kazanma olarak ikiye ayrılır. Sonradan kazanılan vatandaşlık hallerinden biri olan yetkili makam kararıyla vatandaşlık kazanmak belirtilen şu durumlarda mümkündür;

  • Evlat edinme yoluyla: Türk vatandaşı tarafından evlat edinilmiş yabancı veya vatansız çocuğun evlat edinilme tarihi itibariyle Türk vatandaşlığını kazanması durumudur.
  • Seçme hakkının kullanılması yoluyla: Türk vatandaşlığını herhangi bir sebeple kaybeden kimsenin seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanması halidir.
  •  Evlenme yoluyla: Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beridir evli olan ve evlilik birliğini devam ettiren yabancılar Türk vatandaşlığını kazanması halidir.
  • İstisnai haller yoluyla: 5901 sayılı kanunun 12.maddesinde sayılmış olan milli güvenlik, kamu düzeni bakımından engel teşkil etmeyen yabancının yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanması durumudur.

Yukarıda da ifade edildiği üzere, Türk vatandaşlığı kazanmanın çeşitli yolları vardır. Kanunda belirtilen diğer şartları da sağlaması halinde 5 yıl kesintisiz ikamet etme şartı ile yabancı, genel yolla vatandaşlık kazanabilir.

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK NASIL ALINIR?

Genel yolla vatandaşlık kazanma durumu 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunun 11.maddesinde belirtilmiş olan koşulları sağlayan bir yabancının Nüfus Müdürlüğüne müracaatı ile başlar. Öncelikle  Nüfus Müdürlüğüne gün sayımı başvurusu yapılması gerekmektedir. Genel yolla vatandaşlık kazanma prosedürü bakımından ilk aşama olan gün sayımı aşaması ortalama 1 buçuk-2 aylık bir süre içerisinde sonuçlanmaktadır. Bu aşamada yabancının, başvuru tarihine kadar Türkiye’de kesintisiz olarak 5 yıl boyunca ikamet edip etmediği,  kesintisiz olarak ikamet ettiği 5 yıl içerisinde de 12 aydan fazla Türkiye dışında vakit geçirip geçirmediği hususları değerlendirilmektedir.

Gün sayımı sonucu Nüfus Müdürlüğü tarafından başvurucuya veya vekaletname ile yetkilendirdiği avukatına SMS ile iletilmektedir. Gün sayımı başvurusunun olumlu sonuçlanması halinde yabancıya gün sayımının olumlu sonuçlandığını gösterir bir belge verilmektedir. Bu belge ve gerekli diğer evraklar eksiksiz şekilde hazırlanmalı ve hizmet bedeli de ödenerek Nüfus Müdürlüğünden nvi randevu işlemleri kısmından randevu alınmalıdır. Randevu tarihinde  belgelerin eksiksiz şekilde ibraz edilmesini takiben Nüfus Müdürlüğünde dosya açılarak yabancıya bir vatandaşlık dosya numarası verilmektedir.

Dosya numarası verilmesi takiben ilgili yabancının Emniyet Müdürlüğüne müracaat ederek Emniyet mülakatı için bir randevu tarihi alması gerekmektedir. Emniyet Müdürlüğü tarafından yabancıdan randevu esnasında parmak izi alınmaktadır. Ayrıca yabancıya yerleşim yeri adresi, Türkiye’de geçimin ne ile sağlandığı hususlarda sorular yöneltilmektedir. İl tahkikat sürecinin tamamlanmasını takiben ilgili yabancı Nüfus Müdürlüğünde yapılacak mülakata katılır ve Komisyon aşaması bu şekilde tamamlanır.

Nüfus Müdürlüğünün Komisyon aşamasından sonra dosya Genel Müdürlüğe gönderilir, ön inceleme aşaması tamamlanır ve arşiv araştırmasına geçilir. Araştırma ve değerlendirme prosedürleri  Genel Müdürlük tarafından takip edilmektedir. Genel yolla vatandaşlık kazanma süreci İçişleri Bakanlığının vatandaşlığa alma kararıyla tamamlanmaktadır.

Başvuran yabancının 5(beş) yıl boyuna kesintisiz şekilde Türkiye’de ikamet ettiği varsayımında başvurucunun kamu düzeni, kamu güvenliği ve milli güvenlik bakımından tehlike arz edecek bir halinin olmaması ve arşiv araştırmasının olumlu sonuçlanması ile yabancı Türk vatandaşlığına hak kazanacaktır.

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA ŞARTLARI

5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunun belirlemiş olduğu genel yolla vatandaşlık kazanma şartları aşağıdaki gibidir:

  • Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak: Başvuran kişinin erginlik yaşı vatandaşı olduğu ülkenin kanunlarına göre belirlenmekteyken, başvurucu vatansız ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’a göre belirlenmektedir.
  • Beş Yıl Süreyle Türkiye’de İkamet Etmiş Olmak: Türk vatandaşlığına geçmek isteyen başvurucu başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de 5 yıl boyunca kesintisiz olarak ikamet etmesi gerekmektedir. Bu koşulun sağlanıp sağlanmadığı hususunun belirlenmesi bakımından Türkiye’de bulunan yabancılar iki kategoride incelenir. Bunlar;
    i.Türk Kanunlarına Uygun Olmayan Şekilde Türkiye’de Oturanlar:
    Yabancının Türkiye’ye kaçak girmiş olması ya da Türkiye’deki ikametine ilişkin yasalara aykırı bir durumda Türkiye’de oturan kimsenin 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunun aradığı anlamda oturma süresi olarak kabul edilmez. Bu sebeple bu kategoride olan yabancıların Türkiye’de oturma süreleri ne kadar uzun olsa da vatandaşlığa alınma bakımından önem arz etmemektedir.
    ii.Türk Kanunlarına Uygun Olacak Şekilde Türkiye’de Oturanlar:
    Yabancının 5901 sayılı TVK’nin md.15 ilk bendine göre “Bir yabancı için ikamet, Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye’de oturmaktır” Türk kanunlarına uygun bir şekilde Türkiye’de oturmuş olması halini ifade etmektedir. Başvuran yabancının Türk kanunlarına uygun bir şekilde kesintisiz olarak 5 sene ikamet etmesi gereklidir. 5901 sayılı TVK 15/I’e göre Türk vatandaşlığı kazanma talebinde bulunmuş olan yabancının ikamet süresi içerisinde toplam 6 ayı geçmemek koşuluyla Türkiye dışında bulunma hakkına sahiptir. İlgili kanun hükmü Türkiye dışında geçirilen süreleri de ikamet süreleri içerisinde değerlendirmektedir.
  • Türkiye’de Yerleşmeye Karar Vermiş Olmak: Türkiye’de yerleşmeye karar vermiş olduğunu ilgili kanun hükmüne göre başvuran yabancı davranışlarıyla belli etmelidir. Bu koşulun gerçekleştiğinin saptanması için yönetmelikte yabancının bazı davranışlar göstermiş olması gerekmektedir. Ancak sayılan bu davranışlar sadece örnek olarak belirtilmektedir, sınırlı değildir. Bunun benzeri davranışlar da Türkiye’ye yerleşme niyetini teyit eden davranışlar olarak kabul edilmektedir.
    İlgili davranışlar, 5901 sayılı TVK md.11/3: “Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak.
  • Genel Sağlık Bakımından Tehlike Oluşturmamak: Başvuran yabancının genel sağlık bakımından toplumu tehdit eden bir hastalığının bulunmaması gerekir. Bu koşul için aranan nitelik tam sağlıklı olmak değildir, çevreyi tehlikeye atmayacak bir hastalığın bulunmamasıdır.
  • İyi Ahlaka Sahip Olmak: Başvurucunun iyi ahlaka sahip olduğunu kişiyle ilgili yapılan bir soruşturmada tespit edilebilmesi mümkündür. Bu husus 5901 sayılı TVK md.11/5’te şu şekilde açıklanmaktadır; “Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak.
  • Türkçe Konuşabilmek: Burada herhangi bir dil seviyesi belirtilmediği için kanundaki lafza göre hiç değilse toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek, meramını aktaracak kadar Türkçe bilinmesi gerekmektedir.
  • Geçimini Sağlayabilmek: Başvuran kişinin kendisini ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire ve mesleğe sahip olması gerekmektedir. Geçimini nasıl sağlayacağını ise Vatandaşlık Başvurularını İnceleme Komisyonu araştıracaktır.
  • Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bakımından Tehlikeli Olmamak: Başvuran kimsenin milli güvenliği ve kamu düzenini engel teşkil edecek halinin bulunmaması şartı aranmaktadır. Bu hususu tespit edecek ilgili birim ise başvuran yabancının yerleşim yeri İl Emniyet Müdürlüğüdür. Örneğin hakkında interpol tahdit kodu olan bir kimsenin kamu düzeni bakımından tehlike arz ediyor olması sebebiyle 5 yıl ikamet etme şartıyla Türk vatandaşlığı alabilmesi mümkün olmayacaktır. Bu hususta “N-99 İnterpol Tahdit Kodu” isimli makalemizi okuyabilirsiniz. 

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA SÜRECİNDE GÜN SAYIMI

Genel yolla vatandaşlık başvuruların 5 yıl kesintisiz ikamet şartı dosya açılmadan Nüfus Müdürlüğüne yapılacak gün sayımı ile belirlenir. Gün sayımının amacı başvuran kişinin 5 yıl Türkiye’de ikamet edip etmediğini belirlemektedir. 5 yıllık sürenin hesaplanması, kişinin başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de bulunduğu tüm süreler dikkate alınmaktadır. Dikkat edilmesi gereken husus ise, başvurucu bu süre içerisinde toplamda 12 ayı geçmemek üzere yurt dışında bulunma hakkına sahipken 12 ayı aşan yurt dışı çıkışı mevcutsa, ikamet süresi kesintiye uğramış olarak kabul edilmektedir.

Başvuran kişi, ikamet süresini hesaplatmak için başvuran yabancının ikamet hesaplama dilekçesi, güncel ikamet izninin fotokopisi, son 5 yıla ilişkin kaç adet pasaport değiştirilmişse hepsinin ön yüzünün resimli fotokopisi hazırlanarak Nüfus ve Vatandaşlık İşlemi Genel Müdürlüğüne (NVİGM) sunması gerekir. Bu doğrultuda NVİGM, başvuran kişinin belgelerini inceleyerek ikamet süresini hesaplamaktadır.

Önemle belirtmek gerekir ki, tapu ikameti ,aile ikameti, uzun dönem ikamet ve çalışma izni haricindeki ikametlerle gün sayımı başvurusu yapılamamaktadır. Başka deyişle; yabancı 5 yıl süre ile kesintisiz şekilde Türkiye’de ikamet etmişse de son ikamet izni tapu ikameti, aile ikameti, uzun dönem ikamet ve çalışma izni haricindeki ikametlerdense vatandaşlık başvurusu yapamayacaktır. Bu aşamada sürecin bir avukat desteği alınarak planlanması, öncelikle son ikamet türünün değiştirilerek başvuru yapılması gerekecektir

Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki, genel yolla vatandaşlık kazanma başvurularında yabancılar yaptıkları gün sayımlarında problemlerle karşılaşabilmektedir. Örneğin yabancının ülkeye giriş çıkışları ilgili kolluk görevlisi tarafından hiç sisteme işlenmemiş veyahut yanlış işlenmiş olabilir. Bu hususta bir avukat desteği alınarak giriş çıkış kayıtlarının düzeltilmesi gerekmektedir.

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR NELERDİR?

Türk vatandaşlığı başvurusu için istenen belgelere aşağıda sırası ile belirtilmiştir. Başvurunun aşağıda belirtilen belgeler ile eksiksiz şekilde önem arz etmektedir. 

  • Türk vatandaşlığının kazanılması başvuru formu. (Başvuru formu linki)
  • Başvurucuya ait 2 adet biyometrik fotoğraf,
  • Başvurucunun vatandaşı olduğu devlete ait pasaportun noter onaylı Türkçe tercümesi,
  • Başvuran yabancının kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi, ( Doğum belgesinde yer alan anne ve baba adı, doğum tarihi vb. bilgiler Türkiye’de verilen oturma izinleri ile birebir eşleşmelidir. Tek bir harf veyahut sayı değişikliği olması halinde dahi doğum belgesi Nüfus Müdürlüğü tarafından kabul edilmemektedir. )
  • Eğer başvurucu evli ise eş ve çocuklarının aile bağını ispatlayan nüfus kayıt örneği veya buna benzer bir belge.
  • Başvurucuya ait medenî hal durumunu gösteren belge ve başvurucunun evli olduğu halde ise evlenme belgesi, eğer başvurucu boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge ya da dul ise eşine ait ölüm belgesi.
  • Başvuran kişinin genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığı bulunmadığına dair, usul ve esasları Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan sağlık raporu.
  • Başvurucunun Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağladığına ilişkin gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge.
  • Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet ettiğine dair il emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge.
  • Başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli ikamet tezkeresi.
  • Başvurucunun herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneği.
  • Başvuran kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.
  • Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz.

GENEL YOLLA VATANDAŞLIK BAŞVURU FORMU NASIL DOLDURULUR?

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün web sitesinde bulunan Türk vatandaşlığı başvuru formunun indirilmesi gerekir. Başvurucu, en üstte başvurduğu ilin valiliğini yazmak zorundadır. Başvuran kişiye ait biyometrik fotoğraf eklenmelidir. Başvuran kişiye ait; yabancı kimlik numarası, uyruğu, yabancı adı ve soyadı, Türkçe adı ve soyadı, anne ve baba adı, doğduğu yer ve ülke adı, doğum tarihi gg.aa.yy. şeklinde olmak üzere, cinsiyeti ve evlilik soyadıyla birlikte bekarlık soyadının kullanılacak olması bilgilerini eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurmalıdır.

Başvuru formunda yer alan  “daha önce bir suçtan mahkûm oldunuz mu?” sorusuna mahkûm olunduysa “Evet”, mahkûm olunmadıysa “Hayır” şeklinde cevap verilmelidir. Başvurucunun devam eden yargılaması mevcutsa “Evet”, değilse “Hayır” şeklinde ilgili kutuyu doldurması gerekir.

Başvuran kişiye ait iletişim bilgileri; telefon, e-posta, yerleşim yeri adresi ve eğitim durumuyla mesleğini ve dinini doğru olacak şekilde doldurması gerekmektedir. Başvurucu formdaki medeni hal bilgisini belirten kutuyu işaretlemelidir. Başvuran kişi evlendiyse evlenme tarihi, boşandıysa boşanma tarihini ya da dul ise eşinin ölüm tarihini belirtmesi gerekmektedir. Başvuran kimse evliyse eşine ait bilgileri ilgili kutuda eksiksiz ve doğru doldurmak zorundadır.

Başvuran kimsenin kendiyle beraber vatandaşlığı kazanmasını istediği ergin olmayan çocukları mevcutsa onlara ait bilgileri de ilgili kutuda doldurmalıdır.En sonunda sağ alt köşede “…/…/…” gösterilen yere başvuru tarihini gün, ay, yıl şeklinde yazmalıdır. Formdaki bilgileri doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurduktan sonra başvurucunun adı soyadı ve imzası atılarak gerekli olan diğer belgelerle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü’ne teslim edilmelidir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

1- TÜRK VATANDAŞLIĞI BAŞVURUSU NE KADAR SÜREDE SONUÇLANIR?

Genel yolla vatandaşlık kazanma süreci ortalama 1-2 yıl sürmektedir, ancak başvurunun arşiv araştırması, sabıka kaydı, evrak eksikliği vb. durumlarda başvuru sürecinin uzamasına sebebiyet vermektedir.

2- 5 YIL KESİNTİSİZ İKAMET EDEN YABANCIYA TÜRK VATANDAŞLIĞI VERİLİR Mİ?

Genel yolla vatandaşlık kazanma süreci için ilgili yabancının öncelikle gün sayımı başvurusunda bulunması gerekir. Gün sayımı yani başvuran kişinin başvurduğu tarihten geriye doğru hesaplandığında 5 yıl boyunca kesintisiz ikamet ettiği tespit edilirse ve bu süreçte başvuran kişi 12 aydan fazla yurt dışında kalmadıysa, 5901 sayılı TVK md.11’de belirtilmiş olan diğer koşulları da sağlaması kaydıyla Türk vatandaşlığı verilmektedir. Ancak başvuran sadece 5 yıllık kesintisiz ikamet şartını sağlayıp kanunda belirtilen diğer şartlara uygun değilse sadece ikamet şartından dolayı Türk vatandaşlığı kazanması mümkün değildir.

3- TÜRK VATANDAŞLIĞI BAŞVURUM İPTAL EDİLDİ, NE YAPMAM GEREKİR?

Türk vatandaşlığı başvurusunun iptali halinde başvurucunun itiraz etme hakkı bulunduğu gibi doğrudan iptal davası da açması mümkündür.  Genel yolla vatandaşlık kazanma başvurusu iptal edilen yabancı, vatandaşlık başvurularını karara bağlayan yetkili makam olan  Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü  başvurunun iptaline ilişkin itirazlarını içeren bir dilekçe ibraz edebilir.

İlgili İdare, başvurucunun itiraz dilekçesini aldıktan 30 gün içerisinde iş bu itiraza bir cevap verme yükümlülüğündedir. İdarenin 30 gün içerisinde susması yani cevap vermemesi ya da olumsuz bir cevap vermesi halinde yabancının 60 gün içerisinde iptal davası gerekecektir. İptal davası, İçişleri Bakanlığı aleyhine açılmaktadır zira Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü İçişleri Bakanlığına bağlı çalışan bir idari birimdir. İçişleri bakanlığı bu davada davalı olacağından görevli ve yetkili mahkeme Ankara İdare Mahkemeleridir.

Genel yolla vatandaşlık kazanma başvurusu iptal edilen yabancı itiraz yolunu kullanmadan da doğrudan iptal davası da açabilmektedir. Bu hususta vatandaşlık başvurusu iptal edildiğine ilişkin kararın başvurucuya tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde iptal davası açılmalıdır.

4- GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA BAŞVURUSU HARÇLARI NE KADAR?

Vatandaş olma başvurusu için ödenecek miktar her yıl değişmektedir. 2025 yılı için Türk Vatandaşlığı başvurusu hizmet bedeli 150 TL’dir. Bu bedel yatırıldıktan sonra maliye veznesine yatırıldıktan sonra makbuz alınarak başvuru yapılabilir.

5- GENEL YOLLA VATANDAŞLIK KAZANMA İÇİN BAŞVURU YAPTIM.  HANGİ AŞAMADA OLDUĞUNU NASIL ÖĞRENEBİLİRİM? 

Vatandaşlık başvurusunun hangi aşamada olduğunu sorgulamak için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün sitesine giriş yapılarak kimlik bilgileri ve başvuru dosya numarası ile ” Vatandaşlık Başvuru Sorgulama – Vatandaşlık” linkine tıklayarak vatandaşlık başvurusu sorgulanır.

GENEL YOLLA TÜRK VATANDAŞLIĞI BAŞVURUSUNDA AVUKATIN ÖNEMİ

Türk vatandaşlığı başvurusu için şartların sağlanıp sağlanmadığının teyit edilmesi, gün sayımı başvurusunun yapılması, gün sayımı başvurusunun olumlu sonuçlanmasını takiben dosya açma aşamasında belgelerin eksiksiz şekilde hazırlanarak Nüfus Müdürlüğüne başvuru yapılması gibi konularda avukat desteği alınması önemlidir.  Avukatlar teknik bilgileri ve mesleki tecrübeleri sayesinde işlemin doğru şekilde yapılmasını sağlar.