EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK (2025)

Evlilik yoluyla vatandaşlık , yabancılara tanınan Türk vatandaşı olma yollarından bir tanesidir. Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma bakımından gerekli şartlar 5901 Sayılı Vatandaşlık Kanunu’nun 16. maddesinde sayılmıştır. Yabancıların evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma hakkı bulunmaktadır ancak bir yabancı, Türk vatandaşlığını doğrudan evlenir evlenmez kazanamaz.

Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olmak üzere ve evlilik birliği devam eden yabancılar,  evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma hakkına sahiplerdir. Aynı zamanda bir Türk vatandaşı ile evli olan yabancının bu süreçte evlilik birliği devam ederken aile birliği içerisinde yaşaması gerekir ve aynı zamanda ilgili kişinin milli güvenlik ve kamu güvenliği hususunda engel teşkil edecek halinin bulunmaması esastır.

EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK NASIL ALINIR?

5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde aile birliği içinde yaşama, evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama ve millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama şartları aranır. 

Yukarıda belirtilen şartları taşıyan yabancılar Türk vatandaşlığına müracaat edebilirler. Başvurucu yurt içinde yaşamaktaysa yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe başvururken yurtdışında ise dış temsilciliklere başvurulur. Başvuru vekaletname ile yapılacak ise vekaletnamede bu hakkın kullanılması için yetki bulunmalıdır. Başvuru esnasında yabancının veyahut yetkilendirdiği avukatın hazır bulunması zorunludur. Başka bir deyişle, posta yoluyla vatandaşlık başvurusu yapılması mümkün değildir. 

Vatandaşlık başvurusu yapma hakkına sahip olan yabancı, gerekli belgelerle birlikte Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğüne başvuru yapar. Evrakların eksiksiz şekilde teslim edilmesi halinde dosya açılır ve ilgili yabancıya bir vatandaşlık dosya numarası verilir. Yabancı, evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma için gerekli şartları sağlayıp sağlamadığı hususu yurt içinde yapılan başvurularda İnceleme Komisyonları tarafından ; yurtdışında yapılan başvurularda ise dış temsilcilikler tarafından incelenmektedir.

Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma şartlarının gerçekleşip gerçekleştirilmediği hususunun araştırılması vatandaşlık kazanma prosedürünün en uzun aşamasıdır. Komisyon tarafından yabancı ve evli olduğu Türk vatandaşı mülakata davet edilir ve evliliğin gerçek bir evlilik olup olmadığı, aile birliği ile bağdaşmayacak bir davranış olup olmadığı hususlarını teyit etmek maksadı ile sorular sorulur. Mülakata Türk vatandaşı eşin de katılması zorunludur. Ayrıca yabancı eşin Türkçe bilgisi de bu aşamada Komisyon tarafından değerlendirilmektedir.

Komisyon tarafından gerekli incelemelerin yapılmasını takiben  Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılmasına İlişkin Mülakat Formuna (VAT-E) komisyon görüşü yazılır. En son kararın alınması için ise dosya Bakanlığa gönderilir.

EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA ŞARTLARI

Başvuru sahiplerinde aile birliği içinde yaşama, evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama ve millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama şartları aranır. 

• EVLİLİĞİN EN AZ ÜÇ YILDIR SÜRÜYOR OLMASI;

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmanın şartlarından birisi, Türk vatandaşıyla evli olan yabancının vatandaşlık başvurusuna temel oluşturan evlilik birliğinin en az üç yıldır sürüyor olması gerekir. 

• AİLE BİRLİĞİ İÇİNDE YAŞAMA;

5901 sayılı TVK’ye göre, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanabilmek için evlilik birliğinin en az üç yıldır sürüyor olması gerekir. Ancak, bu evlilik birliği sürecinde evli çiftin “aile birliği içinde yaşama” koşullarının gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu koşulun gerçekleşip gerçekleşmediğini İçişleri Bakanlığı tarafından yapılacak araştırma sonucunda belirlenecektir. Bu araştırma, evlilik birliğinin üzerinden en az üç yıl geçtikten sonra; başka deyişle başvuru yapıldıktan sonra yapılacaktır. İnceleme ve soruşturmayı İl Emniyet Müdürlüğü yapmaktadır.

Üç yıllık süre dolmadan önce Türk vatandaşı olan eşin ölmesi nedeniyle evlilik birliğinin sona ermesi hali için özel bir hüküm mevcuttur. 5901 sayılı TVK’ye göre; “başvurudan sonra Türk eşin ölümü halinde, “aile birliği içinde yaşama” koşulu aranmaz.” (5901 s. TVK md.16/II)

• EVLİLİK BİRLİĞİ İLE BAĞDAŞMAYACAK FAALİYETTE BULUNMAMA;

Türk vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanmak isteyen yabancılar için aranan şartlardan biri evlilik birliği ile bağdaşmayacak faaliyette bulunmamadır. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı kanununda bu husus açıkça ifade edilmemektedir, soyut olarak belirtilmiştir. Ancak burada uygulanacak olan husus genel ahlak çerçevesinde değerlendirilmelidir. Türk hukukunda evlilik birliğinin temelini oluşturan hususlar; sadakat, saygı… vb.dir. Bu unsurları tehlikeye atacak herhangi bir hareket, evlilik birliğiyle bağdaşmayacaktır. Bu hususta yapılan soruşturma İl Emniyet Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.

• MİLLİ GÜVENLİK VE KAMU DÜZENİ BAKIMINDAN ENGEL TEŞKİL EDECEK BİR HALİ BULUNMAMA;

Bu hususta 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda açıkça herhangi bir hüküm mevcut değildir. Türk Vatandaşlığı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 28.maddesinin birinci fıkrasındaki c bendinde bu hususu araştıracak makam İl Emniyet Müdürlüğü olarak belirtilmiştir. Bu koşul, başvurucunun başvurusunu yaptıktan sonra aranmaktadır. 

Aynı zamanda ilgili yönetmeliğe göre; “Herhangi bir suçtan dolayı yargılamasının devam ettiği veya hükümlü ya da tutuklu olduğu durumlarda başvurusunun kabul edilmeyeceği” hükme bağlanmaktadır. Kabahatler kanununa göre idari para cezası almış olan başvurucunun, ceza hukuku kapsamında ve ceza kanunlarının niteliği gereği dar yorumlanması sebebiyle yönetmelikte belirtilen “herhangi bir suç” kavramının dışında kabul edilmektedir. 

EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR NELERDİR?

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu için gerekli belgeler şunlardır:

• Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü web sitesinden temin edilebilecek başvuru formu,
• Başvurucuya ait olan 2 Adet biyometrik fotoğraf, ( Son altı ay içerisinde çekilmiş olması gerekir)
• Pasaport veya benzer bir belgenin noter onaylı ve Türkçe tercümeli kopyası,
• Başvuran yabancının doğum belgesinin noter onaylı ve Türkçe tercümeli kopyası, ( Başvurucunun evlilik cüzdanında yer alan bilgiler ile yabancını doğum belgesindeki bilgilerin ( anne adı, baba adı, doğum tarihi vb.) birebir uyumlu olmalıdır.)
• Türk vatandaşı eşin kimlik kartının ön ve arka yüzünün fotokopisi,
• Evlilik cüzdanı,
• Başvuran kişinin yerleşim yeri Türkiye’de bulunuyorsa en son tarihli ikamet tezkeresi, 
• Başvurucunun herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneği,
• Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösterir makbuz.
• Başvuru avukat tarafından yapılacaksa noterden verilmiş özel yetkili vekaletname.
  

Bu belgelerinin eksiksiz ibraz edilmesi, başvurunun değerlendirilmesi için esastır.

EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK BAŞVURU FORMU NASIL DOLDURULUR?

• Başvuran kişinin adı ve soy adı nüfus cüzdanındaki gibi yazılması gerekir,
• Başvurucuya ait nüfus cüzdanında yazan doğum yeri ve tarihinin aynısı başvuru formuna yazılmalıdır,
• Başvurucunun uyruğu yazılmalıdır,
• Başvuran kişiye ait nüfus cüzdanında yazan ana ve baba adı başvuru formuna eklenmelidir,
• Medeni hal kısmı doldurulmalıdır,
• Başvuran kişinin Türk vatandaşı olan eşi, evlilik cüzdanında mevcut olduğu şekilde başvuru formuna yazılmalıdır,
• Başvurucunun ikamet adresi yazılmalıdır,
• Başvuran kişiye ait iletişim bilgileri; telefon numarası, e-posta adresi başvuru formuna yazılmalıdır,
• Başvuru tarihinde esas alınan tarih, formun doldurulduğu tarihtir,
• Başvuru formuna atılacak imza başvuru sahibi tarafından atılmalıdır.

EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK BAŞVURUSUNUN REDDİ KARARININ İPTALİ DAVASI 

Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusu idare tarafından evrak eksikliği, gerekli şartların sağlanmaması ya da takdir yetkisi sebebiyle reddedilebilir. Gerekli şartların sağlanmaması veyahut takdir yetkisi sebebiyle yabancının vatandaşlık başvurusu reddedildi ise ilgili yabancı ret kararının iptali için idare mahkemelerinde iptal davası açabilir. Bu hususta vatandaşlık başvurusu reddedilen ya da iptal edilen ilgili yabancı iptal davasını kararı veren idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılabilir.

Dava açma süresi kararın ilgili kişiye tebliği ile başlar ve dava açma süresi kararın ilgili kişiye tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür.

İdarenin takdir yetkisi sebebiyle gerekçe gösterilmeden evlenme yoluyla Türk vatandaşlığına geçme başvurusunun reddi davasında Ankara 10. İdare Mahkemesi, 2023/220 E., 2023/1222 K., “….Ancak davalı idareye tanınan bu yetkinin kullanımının mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı amacı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğu, bu yetkiye dayanılarak tesis edilen işlemlerin de hukuken geçerli nedenlere dayanması gerektiği, takdir yetkisine dayanan işlemlerin sebep ve maksat bakımından yargı denetimine tabi bulunduğu hususları idare hukukunun bilinen ilkelerindendir…” Takdir yetkisinin idare tarafından sınırsızca kullanılamayacağını, kamu düzeni kapsamında daha dar kamu yararına hizmet amaçlı kullanılacağını açıklamıştır.

2008 yılında bir Türk vatandaşı ile evlenen yabancının bu evlilikten iki çocuğa sahip olduğunun ve İl Emniyet müdürlüğü tarafından yapılan soruşturma sonucunda EGM ve MİT arşivlerinin olumlu olmasına rağmen hakkında daha önceden verilmiş olan tahdit kayıtları gerekçe gösterilerek idarenin takdir yetkisi kapsamında reddettiği başvurunun hukuka aykırı olduğuna ilişkin karar verilmiştir. 

“…Olayda, davacının 2008 yılında Türk vatandaşı ile evlendiği ve bu evlilikten olma iki çocuğunun bulunduğu, dava konusu başvuru sonrasında hakkında yapılan araştırma neticesinde evlendikten sonra iyi ahlak sahibi olmadığını gösterir herhangi bir olgunun bulunmadığı, İl Emniyet Tahkikat sonucu, Komisyon görüsü, EGM ve MIT arşiv sonucunun olumlu olarak neticelendiği, davacı hakkında konulan tahdit kayıtlarının da kaldırıldığı dikkate alındığında, evlilik tarihinden önceki fiil ve davranışlar esas alınarak davacının başvurusunun reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır…”

Daha sonrasında karara karşı davalı idare tarafından istinaf kanun yoluna başvuru yapılmıştır. Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi 2023/5444 E., 2023/4831 K. kararı ile davalı idarenin istinaf istemi reddedilmiştir.

“…Ankara 10. İdare Mahkemesi’nce verilen 07/06/2023 gün ve E:2023/220, K:2023/1222 sayılı karar usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, davalı tarafın istinaf isteminin REDDINE, yargılama giderlerinin başvuruda bulunan taraf üzerinde bırakılmasına…”

SIKÇA SORULAN SORULAR

1- EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK BAŞVURUSU NE KADAR SÜREDE SONUÇLANIR?

Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusunun daha hızlı şekilde tamamlanması için evrakların eksiksiz şekilde sunulması önem arz etmektedir. Başvurucu tarafından evrakların eksiksiz şekilde sunulmasını takiben yapılan başvuru ortalama 1,5-3 yıl içerisinde sonuçlanmaktadır. 

2-EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK BAŞVURUM TAKDİR YETKİSİ SEBEBİYLE İPTAL EDİLDİ, NE YAPMAM GEREKİR? 

İdarenin kararının tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde iptal davası açılması gerekir. Genel yolla yapılan vatandaşlık başvurusunun iptali söz konusu ise “Genel Yolla Vatandaşlık Kazanma” makalemizi okuyabilirsiniz. 

3-EŞİN VEFAT ETMESİ HALİNDE TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANABİLİR MİYİM?

Eş vefat etse de şartların sağlanması halinde Türk vatandaşlığı kazanılabilir. 5901 sayılı TVK md.16/II’ye göre “Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunulduktan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü halinde, başvuru sonuçlandırılır.”

Başka bir deyişle, eşin vefatı halinde evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusu yapılmasını takiben Türk eşin vefat etmesi halinde vatandaşlık başvurusu reddedilmeyecektir. Bu varsayımda, evlilik yoluyla vatandaşlık kazanma için gerekli şartlardan olan “Aile Birliği İçinde Yaşama” şartı aranmayacak, diğer şartların gerçekleşip gerçekleşmediği incelenecektir.

4- 3 YILLIK EVLİLİK VATANDAŞLIK KAZANMAK İÇİN YETERLİ MİDİR? 

3 yıllık evlilik vatandaşlık kazanmak için yeterlidir. Ancak, 5901 sayılı TVK md.16’da bulunan diğer şartlar sağlanması gerekmektedir. 

5- EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK BAŞVURUSUNDA BULUNACAK KİŞİNİN İKAMETİNİN OLMASI ZORUNLU MUDUR?

Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusunda bulunacak kişinin ikametinin olması zorunlu değildir. Bu sebeple evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusunda bulunan yabancının da Türkiye’de ikamet zorunluluğu yoktur. 

6- EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA İÇİN YURT DIŞINDAN BAŞVURU YAPABİLİR MİYİM? 

5901 sayılı TVK md.20’ye göre; “Yabancılar, Türkiye’de veya dış temsilciliklerimizde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilirler.”  Bu sebeple, yurt dışında ikamet eden başvurucular konsolosluk üzerinden başvuru yapabilir. 

7- EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANDIM EŞİM BOŞANMA DAVASI AÇTI, VATANDAŞLIĞIM İPTAL EDİLİR Mİ? 

Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanan yabancı daha sonra eşinden boşanır ise Türk vatandaşlığını kaybetmeyecektir. Bu ihtimalde evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı edinen kişinin boşanmış olması doğrudan vatandaşlığının iptal edilmesine sebebiyet vermeyecektir.

8- EVLİLİK YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA HARCI 

Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanabilmek için Maliye Bakanlığı veznesine yatırılması gereken harç miktarı 2024 tarihi itibariyle 150,00 TL’dir. Hizmet bedeli, başvuru kabul edilmesi durumunda başvuru sahibinden tahsil edilmektedir. Başvuru reddi halinde, hizmet bedeli iade edilmemektedir.

Sonuç

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanma, Türk Vatandaşlığı Kanunu ve ilgili mevzuatta öngörülen şartlara sıkı sıkıya bağlıdır. Bu süreç, kişisel hakların korunması ve kamu düzeninin sağlanması amacıyla titizlikle düzenlenmiştir. Kanunda belirtilen sürelerin dolması, evliliğin gerçek bir birliktelik teşkil ettiğinin ispatı ve başvuru sırasında istenilen belgelerin eksiksiz sunulması, vatandaşlık kazanımının temel koşullarını oluşturmaktadır. Ancak her başvuru, kendi somut özellikleri çerçevesinde değerlendirildiğinden, hukuki destek alınması, olası gecikmelerin ve hak kayıplarının önüne geçilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.